نقش بازی‌های گروهی در ارتقاء فرهنگ شهروندی، مبتنی بر اصول تربیت اجتماعی اسلامی؛ مطالعه موردی: بازی شهروند و مافیا

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشگاه الزهراء س، تهران، ایران .

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشته تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، دانشگاه الزهراء س، تهران، ایران.

چکیده

از­آنجا­که درک صحیح فرهنگ شهروندی و ارتقای آن مستلزم آموزش است و با نظر به اهمیت و جایگاه بازی‌­های گروهی در آموزش، در این پژوهش تلاش شده است تا «بازی شهروند و مافیا» به جهت اقبال عمومی، به­‌صورت مطالعۀ موردی و در جایگاه نمونه‌­ای از بازی­‌های گروهی برای آموزش اصول تربیتی ناظر بر فرهنگ شهروندی، مورد تحلیل قرار گیرد. مبنای این تحلیل، اصول تربیت اجتماعی اسلامی است؛ برهمین‌­اساس، این مهم با روش توصیفی­‌ـ تحلیلی و استنباطی انجام شده است. یافته‌­های پژوهش شامل دو بخش است؛ نخست، احصاء اصول تربیت اجتماعی اسلامی ناظر بر ارتقای فرهنگ شهروندی بنا بر آیات، روایات و دیدگاه اندیشمندان مسلمان و بخش دوم، تحلیل و استنباط اصول تربیتی برگرفته از «بازی شهروند و مافیا»، ناظر بر ارتقای فرهنگ شهروندی. اصول تربیت اجتماعی اسلامی در این حوزه، شامل ده اصل است که از­آن­‌میان، چهار اصل ضرورت هدایت­‌گری، مشارکت جمعی، انتخاب آگاهانه و اصل رعایت قانون و نظم اجتماعی در اولویت است. اصول تربیتی برگرفته از بازی شهروند و مافیا برای مطالعۀ موردی در این پژوهش نیز شامل ده اصل است که از­آن­‌میان، اصل لزوم نظارت و رهبری، اصل خرد جمعی، اصل پرورش تفکر انتقادی و اصل جامعه‌­پذیری بیشترین تناظر و همسویی را با اصول تربیت اجتماعی اسلامی دارد؛ در­حالی­‌که با چهار اصل نوع‌­دوستی و احترام متقابل، اصل اعتدال و اصل انتخاب همنشین، همسو نیست. عدم توجه به اصل برائت، ترویج شک و تأکید بر دروغگویی نیز از­جمله نقاط منفی زمینه­‌ساز بروز استحالۀ ارزشی، از طریق ترویج این بازی است. نتیجه این است که ساخت بازی­‌هایی مبتنی بر اصول تربیت اجتماعی اسلامی که با جذابیت­‌ها و به­‌دور­از القائات نادرست، شهروندان آتی جامعۀ اسلامی را بهتر با فرهنگ اجتماعی اسلامی آشنا سازد، از ضروریات است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم، ترجمۀ مهدی الهی قمشه ای. چ دوم. پاییز 1390. قم: چاپ قلم.
نهج البلاغه (1393). (محمد دشتی، مترجم). تهران: انتشارات پیام عدالت.
ابراهیمی، هیمن و هادی تارویردی و دانا رستگار (1397). "بررسی نقش تعلیم­و­تربیت در چگونگی پیشگیری از آسیب­های فرهنگی با تأکید بر آسیب­های ماهواره و اینترنت"، ششمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی، روانشناسی. آسیب­های اجتماعی و فرهنگی ایران. تهران. (https://civilica.com/doc/759518)
ابرکرامبی، نیکولاس (1389). «درآمدی بر جامعه شناسی»، ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: انتشارات نشر‌ نی.
اخوت، احمدرضا و فاطمه فیاض (1395). «اصول و مهارت های تربیت کودک ۲ تا ۷ سال با رویکرد طیب گزینی». تهران: انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت.
اعرافی، علیرضا و محمد بهشتی و مهدی ابوجعفری و علی نقی فقیهی (1395). «آرای اندیشمندان مسلمان در تعلیم­و­تربیت و مبانی آن»، (جلد 2)، چاپ هفتم. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
اعرافی، علیرضا و محمد فتحعلی­خانی و علیرضا فصیحی­زاده و علی نقی فقیهی (1398). «آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن». (جلد 1). چاپ هفتم. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
پژوهنده، محمد حسین (1376). "مدنیت و شهروندی"، فصلنامۀ اندیشۀ حوزه، (2 و 3)3.
پلبو، روبر (۱۳۷۰). «شهروندی و دولت». (ترجمۀ ابوالفضل قاضی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
تمیمی آمدی، عبدالواحد (1366). «تصنیف غررالحکم و دررالکلم»، چاپ اول. قم: انتشارات دفتر تبلیغات قم.
جلال­وند، صابر (1399). "احترام به دیگران، از نگاه قرآن"، کیهان، 3 اردیبهشت.
حسینی، راحیل (۱۳۹۸). "مروری بر تأثیر فناوری­های نوین بازی­های رایانه­ای بر ذهن و جسم کودکان و نوجوانان و ارائۀ راهکارهایی جهت ترویج فرهنگ صحیح به­کارگیری آنها". سومین کنفرانس بین­المللی نوآوری و تحقیق در علوم تربیتی، مدیریت و روانشناسی.
حسینی، سیدمهدی (۱۳۹۹). «نقد و بررسی بازی مافیا». به گزارش «سدید» Available at: https://farhangesadid.ir/fa/news/2891
خمینی، روح الله (1360). "صحیفه نور"، ج 15،Available at: http://emam.com › index › sahife
 دولتی، فاطمه (۱۳۹۹). "مافیا یک بازی غیرمعمولی". مجلۀ رشد آموزش خانواده، (7)99، 54-57.
راسخ، محمد (1384). «بنیاد نظری اصلاح نظام قانون گذاری». تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی ایران.
رجب صلاحی، حسین (۱۳۸۲). «ساختار حکومت محلی مدیریت شهری و شهرداری». تهران: پایگاه اطلاع­رسانی شهرسازی و معماری.
رضایی مهرزادگان، زهرا (۱۳۹۹). "نقش بازی در تعلیم و تربیت کودکان". پنجمین همایش ملی روانشناسی و علوم تربیتی ایران.
زنگنه، حسین (۱۳۹۱). «مبانی نظری و عملی تکنولوژی آموزشی»، جلد ۲، چاپ 1. تهران: آوای نور.
سادات، محمدعلی (1381). «اخلاق اسلامی»، چاپ 29. تهران: سمت.
ساعی، احمد (1384). "امنیت ملی در جهان سوم". پژوهش حقوق و سیاست، (14)7، 55-90.
سانت، ادا و ایان دیویس و کارن پاشبای و لینت شولتز (1400). «آموزش شهروندی جهانی: در­آمدی انتقادی بر مفاهیم و مباحث اصلی»، ترجمۀ مریم بناهان، تهران: انتشارات دانشگاه الزهرا(س).
شاه طالبی، بدری و اکرم قپانچی (۱۳۹۲). "تأثیر آموزش­های شهروندی بر افزایش آگاهی شهروندی کودکان هشت­سالۀ شهر اصفهان (با تأکید بر نرم افزارهای چند­رسانه­ای). فصلنامۀ فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 3(3)، ۱۵- ۲۹.
شیانی، ملیحه (۱۳۸۲). «وضعیت شهروندی و موانع تحقق آن». رسالۀ دکتری. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
شیرزادیان، رضا (۱۳۹۹). "نقش آموزش­های فرهنگ شهروندی بر مدیریت شهری". ششمین همایش ملی پژوهش­های نوین در حوزۀ علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایران.
صمدی، لیلا (۱۳۸۲). "قانون­گریزی و راهکارهای آن"، نشریۀ سپیده. ۳۵.
طباطبایی، محمدحسین (1416ق). «نهایة الحکمة». قم: مؤسسۀ النشرالاسلامی التابعة لجماعة مدرسین.
طهرانی، سیده مهشید (1395). "اصول تعلیم­و­تربیت اسلامی در آموزه­های دینی”. دومین همایش ملی آسیب شناسی تربیت اخلاقی در نظام آموزشی ایران در دانشگاه آزاد اسلامی- واحد میبد.
عاملی، سعیدرضا (۱۳۸۰). "تعامل جهانی شدن، شهروندی و دین"،  نامۀ علوم اجتماعی، (۱۸)، ۱۷۵- ۱۵۰.
عزیزی، نرگس (۱۳۹۸)، "نقد مسابقه مافیا؛ اثرات مثبت و منفی یک بازی". (https://davatonline .ir/content/153164)
عسکری، ابو هلال (1999). «ترجمة الفروق اللغویه»، ترجمۀ مهدی کاظمیان و زهرا رضاخواه (1390). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فتحی واجارگاه، کورش و سکینه واحد چوکده (۱۳۸۷). «آموزش شهروندی در مدارس». تهران: نشر آیین.
فرخی، مهدیه و بهاره فرخی (۱۳۹۵). "بررسی بازی معمای دو زندانی در تعلیم­و­تربیت دانش­آموزان با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات". اولین کنفرانس بین­المللی روانشناسی و علوم اجتماعی.
قایمی، علی (۱۳۶۰). "اصولی در اهداف اجتماعی تربیت: اصول و مبانی فرهنگ اسلامی". نشریۀ پیوند، (23).
قلی پور، رحمت الله (۱۳۸۹). «تصمیم­گیری سازمانی و خط مشی گذاری عمومی». تهران: سمت.
کوثری، مسعود (1390). «درآمدی بر بازی های ویدویی و رایانه ای». تهران: نشر سلماس.
گوتک، جرالد ال (1396). «مکاتب فلسفی و آرا تربیتی»، چاپ 17. ترجمۀ محمدجعفر پاک­سرشت. تهران: سمت.
مطهری، مرتضی (۱۳۹۲)، «حکمت­ها و اندرزها»، جلد 2، چاپ 13. تهران: انتشارات صدرا.
میرفردی، اصغر (۱۳۸۸). "عام­گرایی و زمینه­های تأثیرگذار بر آن در مناطق درحال توسعه: مورد مطالعه شهر یاسوج". پژوهش­نامۀ علوم اجتماعی، (۱)9.
ویسی، کمال و میثم اسکندرزاده و احسان پورشمس و خلیل صادقیان (1399). "نقش تعلیم­و­تربیت اسلامی در پیشگیری از آسیب­های فرهنگی". هفتمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزۀ علوم انسانی، مدیریت و کارآفرینی ایران.
هارتلی بروئر، الیزابت (1390). «ایجاد انگیزه در کودکان، ابزارها و روش­هایی برای کمک به خودجوش بودن کودکان». ترجمۀ احمد ناهیدی. تهران: انتشارات جوانۀ رشد.
Dahlgren, Peter. (2009), Media and political engagement, Citizenship. communication and democracy. Ney York: Cambridge University Press.
Gearon, Liam (2003). Learning to Teach Citizenship in the Secondary School, New York: Routleedge.
Kahne, Joseph, Middaugh, Ellen, and Evans, Chris. (2009) The Civic Potential of Video     Games, MIT Press, Cambridge. Lim, C.P. (2008) “Global citizenship education, school curriculum and games: Learning Mathematics, English and Science as a global citizen”, Computers and Education, Vol. 51, pp 1073–1093.
Karaman,Burcu.;ER, Harun; Karadeniz,Oğuzhan. (2022), Teaching with Educational Games in Social Studies: A Teacher's Perspective, Turkish Online Journal of Educational Technology – January 2022, volume 21 Issue 1
Norhaidi, Wan Muhammad Saefullah Wan; Romly, Raihana; Abdullah, Ahmad Niza Syazre (2019). Lowering Anxiety Among Low Proficiency ESL Learners using the Mafia Game. Int. J. Innov. Technol. Explor. Eng., 752, 67–73.
Ri, Hong; Kang, Xiaohan; Khalid, Mohd Nor Akmal; Iida, Hiroyuki (2022).The Dynamics of Minority versus Majority Behaviors: A Case Study of the Mafia Game. Information, 13, 134. https:// doi.org/10.3390/info13030134
Selwyn, Neil (2006) “Literature review in citizenship, technology and learning”, Futurelab, Bristol.
UNESCO Instite for Education (2004),  "Culture of Citizenship: A Cuture of Citizen action and commitment" , Working document. Available at:
Zare Mortaza, Stauffer Joseph, Alinejadfarshi Mina (2023). Mafia: An Experiential Learning Game for OB Topics. Management Teaching.